Rzeka Liwiec
Opisując historię Zaliwia i okolic nie można pominąć roli rzeki Liwiec. To obecności Liwca w tych okolicach zawdzięczamy tak wczesne osadnictwo na tych ziemiach. Rzeki w pradziejach pełniły bardzo ważną rolę, przesądzały o rozwoju danych obszarów. Osady położone bezpośrednio przy rzekach były najczęściej pierwszymi w okolicach.
Aby uświadomić sobie wielką rolę rzek w dawnych czasach trzeba wyobrazić sobie ówczesny krajobraz. Nieprzebrane puszcze, duże odległości między osadami utrudniały transport, podróżowanie, handel. Źródła historyczne potwierdzają, że w okolicach Zaliwia rosły lasy. Osada Chojeczno otoczona była dużym lasem. Las Dąbrówka z okolic Dąbrówki, o którym pisał kronikarz Jan Długosz był źródłem drewna we wspólnocie opolnej. Oprócz Chojeczna i Dąbrówki w okolicy Zaliwia znajdujemy także inne „drewnopodobne” nazwy miejscowości np. Dąbrowa, Pieńki czy Brzozówka. Jeszcze w XVI wieku tereny na wschód od ziemi czerskiej nazywane były „Polesiem” z racji dominującego krajobrazu leśnego.
Na zalesionych równinach pozbawionych wyraźnych wzniesień pewnym punktem orientacyjnym były rzeki. Rzeki były granicami ziem oraz drogowskazami – wskazywały kierunki w górę i w dół rzeki. Podróżując wzdłuż brzegów rzeki mieliśmy pewność, że prędzej czy później natrafimy na jakąś osadę. Rzeka Liwiec płynęła w szerokiej dolinie, przez większość roku była spławna a jej spokojny nurt czynił ją bezpiecznym szlakiem komunikacyjnym.
To właśnie dzięki Liwcowi na tereny ziemi liwskiej trafili pionierzy z plemion germańskich. Pozostawili oni ślady swojej obecności, które właśnie zlokalizowane są wzdłuż rzeki Liwiec. Między II wiekiem p.n.e. a V wiekiem n.e. nad Liwcem skupiła się jedna z ważniejszych grup osad plemion germańskich, które licznie zamieszkiwały tereny dzisiejszej Polski. Zobacz mapę śladów starożytnych osad w okolicach Zaliwia – Mapa interaktywna Zaliwia. Więcej o znaleziskach z epoki brązu i żelaza w okolicach Zaliwia w Pradzieje okolic Zaliwia.
Ciekawą kwestią jest pochodzenie nazwy Liwiec, a wcześniej Liw bądź Liwka (jakiej użył Jan Długosz). Badacze historii i językoznawcy nie są zgodni co do źródła tej nazwy, przypuszczenia są bardzo od siebie odległe. Językoznawca Stanisław Rospond kojarzył nazwę Liwiec z bałtyckim plemieniem Liwów. Jak wiadomo plemiona północne zasiedlały tereny położone nad Liwcem, być może byli do także Liwowie. Słowo Liwiec przypomina łotewskie „l’evens” czyli teren bagnisty. Padają również hipotezy związane ze staropolszczyzną: czasownik „liwić” oznaczał wypatrywać, natomiast rosnąca gęsto przy Liwcu wierzba w języku ludowym występowała pod nazwą liwa.
Tereny położone nad Liwcem stwarzały dobre warunki dla rozwoju rolnictwa, co było podstawą przetrwania osiedlających się na tych terenach. Ziemie oddalone od rzeki nie były tak urodzajne, dlatego też pierwsze osady powstawały w sąsiedztwie Liwca. Lekkie ziemie były meliorowane strumieniami spływającymi do Liwca. Szeroka dolina Liwca to duże połacie łąk i pastwisk, corocznie nawożonych okresowymi rozlewiskami rzeki. Spławna rzeka umożliwiała sprzedaż nadwyżek zboża, z czego też korzystał ród Zaliwskich.
Można powiedzieć, że Liwiec sprowadził na te tereny pierwszych osadników z plemion germańskich i tworząc dobre warunki do uprawy roli dał możliwość zbudowania trwałych osad, co przesądziło o dalszym rozwoju tych terenów.